ازدواج یگانه بانوى اسلام

 قبل از هر چیز فرا رسیدن اول ذی الحجة،سالروز ازدواج حضرت فاطم? زهرا – سلام الله علیها – با امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- را خدمت تمامی دوستان عزیز تبریک عرض می کنم.  

اشراف عرب دختران خود را به افرادى مى ‏دادند که از قبیله و قدرت و زر و زور مثل آنها باشند. و در غیر این صورت دست رد بر سینه خواستگاران مى‏ زدند. 

روى این عادت دیرینه، اشراف و بزرگانى اصرار داشتند با دختر گرامى پیامبر، فاطمه علیها السلام ازدواج کنند. زیرا تصور مى‏ کردند که پیامبر صلى الله علیه و آله در کار خود سخت‏گیرى نخواهد نمود. آنان چنین مى ‏پنداشتند که براى جلب رضایت عروس و پدر امکانات لازم را در اختیار دارند، وانگهى وى در ازدواج دختران دیگر خود مانند رقیه و زینب سخت‏گیرى ننمود.

ولى غافل از آنکه این دختر با آنها فرق دارد. این دخترى است که به موجب آیه مباهله «1» مقام بلندى را دارد. خواستگاران در این فکر، دچار اشتباه شده بودند. دیگر نمى‏دانستند که هم‏شأن فاطمه علیها السلام، کسى باید باشد که از نظر فضیلت و تقوى، ایمان و اخلاص مانند او باشد. هرگاه فاطمه علیها السلام به موجب آیه تطهیر، معصوم از گناه شمرده شده شوهر او نیز باید مثل او معصوم از گناه باشد.

دارائى و مظاهر مادى ملاک همشأنى نیست. اسلام با این که مى ‏گوید دختران خود را به هم‏شأن آنها بدهید، ولى هم‏شأن بودن را به ایمان و اسلام تفسیر مى‏ فرماید.

پیامبر صلى الله علیه و آله از طرف خداوند مأمور بود که در پاسخ خواستگاران بگوید ازدواج فاطمه علیها السلام باید به فرمان خدا صورت بگیرد، و او در این پوزش تا حدى پرده از چهره حقیقت برمى‏داشت. اصحاب پیامبر صلى الله علیه و آله فهمیدند که جریان ازدواج فاطمه علیها السلام سهل و آسان نیست، و هر فردى هر چه شخصیت مادى داشته باشد، نمى‏تواند با او ازدواج کند. شوهر فاطمه علیها السلام شخصیتى است که از نظر صدق و صفا و ایمان و اخلاص، فضائل معنوى و سجایاى اخلاقى باید پشت سر پیامبر صلى الله علیه و آله باشد؛ و این اوصاف در شخصیتى جز على علیه السلام جمع نیست. براى امتحان على علیه السلام را تشویق کردند که از دختر پیامبر صلى الله علیه و آله خواستگارى کند. «2» على علیه السلام هم از صمیم قلب با این مطلب موافق بود، فقط در پى فرصتى مى‏گشت تا شرایط براى خواستگارى فراهم گردد.

امیر مؤمنان شخصاً شرفیاب محضر رسول خدا صلى الله علیه و آله گردید. حجب و حیا، سراسر بدن او را فراگرفته بود. سر به زیر افکنده و گویا مى‏خواهد مطلبى را بگوید ولى شرم مانع از گفتن آن است. پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله او را وادار به سخن گفتن کرد. او با اداى چند جمله توانست مقصود خود را به او بفهماند. این نوع خواستگارى نشانه اخلاص و صمیمیت است؛ هنوز مکتب‏هاى تربیتى نتوانسته است چنین آزادى توأم با تقوى، ایمان و اخلاص را به جوانان خواستگار بیاموزد.

پیامبر صلى الله علیه و آله با تقاضاى على علیه السلام موافقت کرد و فرمود: شما مقدارى صبر کنید تا من این موضوع را با دخترم در میان بگذارم. وقتى مطلب را به دختر خود گفت، سکوت، سراپاى زهرا علیها السلام را فراگرفت. پیامبر صلى الله علیه و آله برخاست و فرمود: اللَّه اکبر سُکوتُها إقرارُها. «3» ولى دارائى على علیه السلام در آن روز جز یک شمشیر و زره چیز دیگرى نبود. على علیه السلام مأمور شد که زره خود را بفروشد و مقدمات و مخارج عروسى را فراهم آورد. او با کمال صمیمیت زره خود را فروخت و پول آن را به خدمت رسول خدا صلى الله علیه و آله آورد.

پیامبر صلى الله علیه و آله مشتى از آن را بدون آنکه بشمارد به بلال داد، که براى زهرا علیها السلام، مقدارى عطر بخرد و باقیمانده را در اختیار ابى بکر و عمار گذارد، تا از بازار مدینه براى داماد و عروس لوازم زندگى تهیه نمایند. آنان به دستور پیامبر صلى الله علیه و آله برخاستند و اشیاى زیر را که در حقیقت جهیزیه زهرا علیها السلام بود، خریدارى نمودند و به محضر پیامبر صلى الله علیه و آله آوردند.

صورت جهیزیه دختر پیامبر صلى الله علیه و آله‏

1- پیراهنى که به هفت درهم خریدارى شده بود. 2- روسرى (مقنعه) که قیمت آن یک درهم بود. 3- قطیفه مشکى که تمام بدن را کفایت نمى‏کرد. 4- یک سریر عربى (تخت) که از چوب و لیف خرما مى‏ساختند. 5- دو تشک از کتان مصرى که یکى پشمى و دیگرى از لیف خرما بود. 6- چهار بالش که دو تاى آن از پشم و دوتاى دیگر از لیف خرما بود. 7- پرده. 8- حصیر هجرى. 9- دست‏آس. 10- مشکى از پوست. 11- کاسه چوبى براى شیر. 12- ظرف پوستى براى آب. 13- سبوى سبز رنگ. 14- کوزه‏هاى متعدد. 15- دو بازوبند نقره‏اى. 16- یک ظرف مسى.

وقتى چشم پیامبر صلى الله علیه و آله به آنها افتاد فرمود: خداوندا، زندگى را بر گروهى که بیشتر ظروف آنها سفال است، مبارک گردان! «4»

مهریه دختر پیامبر صلى الله علیه و آله قابل دقت است. مهر او از مَهرُ السُّنه است که همان پانصد درهم مى‏باشد. «5» در حقیقت، این ازدواج براى دیگران سرمشق بود. براى دختران و پسرانى که از بار سنگین مهریه مى‏نالند و گاهى قید ازدواج را مى‏زنند.

اساساً محیط زندگى زناشوئى، باید با صمیمیت و مهر و وفا گرم و مطبوع گردد؛ وگرنه مهریه‏هاى سنگین و جهیزیه‏هاى کمرشکن فروغى به زندگى نمى‏دهد.

در عصر حاضر، اولیاى دختر براى تحکیم موقعیت و تثبیت وضع دختر خود، داماد را زیر بار سنگین مهر قرار مى‏دهند تا روزى بر اثر بوالهوسى دست به طلاق نزند. در صورتى که این کار هدف آنان را تأمین نمى‏کند، و درمان قطعى و علاج حقیقى آن اصلاح وضع اخلاقى جوانان است. محیط فرهنگ و اجتماع ما باید طورى باشد، که ریشه این افکار را در مغز جوانان ما پدید نیاورد، وگرنه گاهى کار به جایى مى‏رسد که دختر حاضر مى‏شود، با بذل مهر خود، از خانه شوهر، جان به سلامت برد.

مراسم عروسى‏

گروهى از طرف داماد و عروس دعوت شدند. و على علیه السلام به افتخار همسر گرامى خود ولیمه‏اى ترتیب داد.

پس از صرف غذا، رسول گرامى صلى الله علیه و آله فاطمه علیها السلام در حالى که شرم و حیا سراسر وجود او را فراگرفته بود، شرفیاب محضر پیامبر صلى الله علیه و آله گردید. عرق حجب و خجالت از پیشانى او مى‏ریخت. وقتى چشم او به پیامبر صلى الله علیه و آله افتاد، پاى او لغزید و نزدیک بود به زمین بخورد. پیامبر صلى الله علیه و آله دست دختر گرامى خود را گرفت و در حق او دعا فرمود و گفت:

خداوند تو را از تمام لغزشها مصون بدارد.»«6»

 آنگاه چهره زهرا علیها السلام را باز کرد و دست عروس را در دست داماد نهاد و چنین گفت: «بارک اللَّه لک فى ابنة رسول اللَّه یا على نعمة الزوجة فاطمة». سپس رو به فاطمه علیها السلام کرد و گفت «نعم البعل على».

به دیگر سخن: پیامبر صلى الله علیه و آله، در آن شب صمیمیت و اخلاصى نشان داد؛ که هنوز در اجتماع کنونى ما با آن همه رشد و تکامل، این مقدار صفا و صمیمیت وجود ندارد. از آن جمله دست دختر خود را گرفت در دست على علیه السلام گذارد. فضائل على علیه السلام را براى دختر خود بازگو کرد، از شخصیت دختر خود و اینکه اگر على علیه السلام آفریده نشده بود، همشأنى براى او نبود، یادآور شد. و بعداً کارهاى خانه و وظایف‏زندگى را تقسیم کرد. کارهاى درون خانه را بر عهده فاطمه گذارد، و وظائف خارج از خانه را بر دوش على علیه السلام نهاد!

در این موقع بنا به گفته بعضى، به زنان مهاجر و انصار دستور داد که دور ناقه دختر او را بگیرند و به خانه شوهر برسانند. به این ترتیب جریان ازدواج بافضیلت‏ترین زنان جهان پایان پذیرفت.

شیرین‏تر از همه لحظه‏اى بود که داماد و عروس به حجله رفتند، در حالى که هر دو از کثرت شرم به زمین مى‏نگریستند. پیامبر صلى الله علیه و آله وارد شد، ظرف آبى به دست گرفت، به عنوان تفأل بر سر و بر اطراف بدن دختر پاشید. زیرا آب مایه حیات است و در حق هر دو دعا فرمود:

اللهُمّ هذِهِ ابنَتِی و أَحَبُّ الخَلقِ إلىَّ، اللّهُمَّ و هذا أخی و أَحَبُّ الخَلقِ إلَىَّ، اللهُمَّ اجعَلهُ وَلیّاً و ...». «7»

 «پروردگارا! این دختر من و محبوب‏ترین مردم نزد من است. پروردگارا! على نیز گرامى‏ترین مسلمانان نزد من است. خداوندا، رشته محبت آن دو را استوارتر فرما ...»

در اینجا، براى اداى حق مقام دختر پیامبر صلى الله علیه و آله، حدیث زیر را نقل مى‏نمائیم: انس بن مالک نقل کرد، پیامبر صلى الله علیه و آله شش ماه تمام هنگام طلوع فجر از خانه بیرون مى‏آمد و رهسپار مسجد مى‏گشت و مرتب در آندم مقابل در خانه فاطمه علیها السلام مى‏ایستاد و مى‏فرمود:

اهل بیت من! به یاد نماز باشید. خداوند مى‏خواهد از شما اهل بیت، همه گونه پلیدى را دور کند.«8»

پی نوشتها:

1- سوره آل عمران؛آیه 61.

2- بحارالانوار،ج43ص93.

3- همان.

4- بحارالانوار؛ج43ص94؛ کشف الغمه؛ج1ص359.

5- وسائل الشیعه؛ج15،ص8.

6- بحارالانوار،ج43؛ص96.

7- همان.

8- مسند احمد؛ج2؛ص259.

منبع: کتاب«فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام-صلی الله علیه وآله-»/آیت الله جعفر سبحانی/چاپ پنجم1375.ص251-255.